Voedselbossen in Amsterdam

Het aantal voedselbossen in Amsterdam groeit en als natuurhub voor Amsterdam ondersteunen we deze ontwikkeling. Tussen januari 2021 en januari 2023 zijn er in Amsterdam alleen al 3 voedselbossen bij gekomen, op de reeds bestaande 5 is dat een enorme toename. Een voedselbos is op tal van manieren een interessante invulling van een stuk grond en het draagt bij aan onze ambitie om de Amsterdammer en de jeugd de verbinding met de natuur te laten zien en te laten voelen. 

Voedselbossen in Amsterdam 

Voedselbossen bieden veel voordelen binnen de stedelijke omgeving, maar de grote uitdaging is het ruimtegebrek en veranderende bestemmingsplannen. Een voedselbos heeft minimaal 10 jaar nodig om tot wasdom te komen en zou eigenlijk minimaal 50 jaar op dezelfde plek moeten kunnen blijven, maar binnen de stad is die garantie niet of nauwelijks te bieden. Voedselbossen sluiten aan op de ambities van de gemeente (zo legde de gemeente zelf onlangs een voedselbos aan in het Amsterdamse Bos), maar er is momenteel geen duidelijk beleid. Het is dus onduidelijk of en welke steun voedselbossen van de gemeente kunnen verwachten, niet in de opstartende fase en niet in de bestendiging van voedselbossen in Amsterdam. Vanuit het Netwerk Voedselbossen Amsterdam en Groenpunt020 gaan we in gesprek met de verschillende partijen om hiervoor passende oplossingen te vinden. 

Voedselbossen in Amsterdam bevinden zich over het algemeen in de buitenwijken, volgens de oorspronkelijke definitie is een voedselbos namelijk minimaal een half hectare en dergelijke beschikbare oppervlakken hebben we niet of nauwelijks binnen de ring. 

 

Op het kaartje zie je waar de voedselbossen in Amsterdam zich bevinden. Klik op de onderstaande links voor meer informatie over desbetreffende locaties en organisaties: 

Hof van ACTA

Voedselbos Amsterdam

Anna's Tuin & Ruigte

Stadstuinderij voedselbos (NoordOogst)

Voedselbos Amsterdam ZuidOost (VBAZO)

Voedselbos Amsterdamse Bos

Het Landje

Voedselbos Sloterplas

Van deze voedselbossen is Anna's Tuin & Ruigte de enige die altijd openbaar toegankelijk is, de rest alleen tijdens georganiseerde evenementen. Wanneer een voedselbos altijd openbaar toegankelijk is, is er minder controle over het groen en de oogst, met het risico dat bezoekers voedsel op de verkeerde manier oogsten, bijvoorbeeld wanneer deze nog niet rijp is of door de plant te beschadigen.

Wat is een voedselbos? 

Je hebt de term vast al eens voorbij horen komen: voedselbos. Ook wel agrobosbouw genoemd. Of agroforestry, in het Engels. Een voedselbos is een voedsel producerend systeem in een bossige omgeving. Dat wil zeggen er wordt gewerkt met lagen, die zijn nagebootst uit een situatie zoals die in bossen natuurlijk voorkomt. De verschillende lagen werken met elkaar samen via wortels en allerlei netwerken, waardoor het relatief weinig tijd kost om het ecosyteem aan eetbare planten te onderhouden. 


De lagen van een voedselbos

- De 1e laag is een kruidlaag aan laagblijvende planten, denk aan Daslook, Zevenblad, Aardbei

- De 2e laag bestaat uit lage struiken zoals Braam, Framboos en Duindoorn

- De 3e laag bestaat uit lagere bomen en hoge struiken zoals Meidoorn, Vlier en Gele Kornoelje

- De 4e laag is de zogenaamde kruinlaag, dit betreft hoge bomen zoals Linde, Wilg en Esdoorn

- Strikt genomen zijn er nog meer lagen, zoals de bodemlaag (denk aan bodembedekkers) en klimplanten die buiten deze categorieen vallen, maar het voert te ver om die hier allemaal te behandelen.

Waar het om gaat is dat de verschillende lagen met elkaar samenwerken via wortels, netwerken van microben en een kringloop van nutrienten, waardoor het relatief weinig tijd kost om dit ecosysteem aan eetbare planten te onderhouden. Het kost wél veel tijd om deze netwerken op elkaar af te laten stemmen, de bodemkwaliteit te verbeteren en ook kan het soms even duren voordat bomen en struiken daadwerkelijk voedsel produceren. Een voedselbos is een kwestie van een lange adem.

Voordelen voedselbos

* Wanneer een voedselbos eenmaal tot wasdom is gekomen kost het relatief weinig tijd om het te onderhouden. Een gezond en volwassen voedselbos onderhoudt zichzelf. De bodem in een voedselbos houdt vocht vast waardoor je een voedselbos bijvoorbeeld geen water hoeft te geven

* Relatief veel voedsel op een relatief klein oppervlak: omdat een voedselbos uit zoveel verschillende lagen bestaat produceert het allerlei soorten bronnen van voedsel die 'normaal' in kassen of op boerderijen veel ruimte in beslag nemen omdat ze horizontaal geplaatst zijn. Denk aan appelboomgaarden, waar de bomen netjes op een rijtje staan. 

* Een voedselbos heeft een hoge ecologische waarde omdat het een habitat biedt voor verschillende soorten vogels, zoogdieren, insecten en flora. Nog een extra voordeel voor de stedelijk omgeving is dat het daardoor een plek in de stad is waar bewoners (zowel mens als dier) tot rust kunnen komen. 

* Bomen zijn goed voor het klimaat. Er ligt met name meerwaarde voor voedselbossen in Amsterdam omdat ze klimaatadaptieve kwaliteiten hebben die de stad in tijden van hitte kunnen ontlasten, maar ook in tijden van wateroverlast. Dit heeft weer te maken met de doorlaatbaarheid van de bodem en de schaduw en verkoeling die bomen bieden, waardoor er een microklimaat ontstaat. Het houtige karakter van struiken bomen zorgt er bovendien voor dat een voedselbos zowel boven- als ondergrond bijdraagt aan het vangen van Co2. 

Meer info