GELA - Voedseleducatie en moestuinieren op school - Interview Jacoline van Duijvenbode

Jacoline van Duijvenbode geeft al zo'n vijf jaar les aan VMBO en Praktijkonderwijs leerlingen op Yuverta Amsterdam Oost, eerst als docent Beeldende vorming, nu als docent Groene Vakken.

Panisch bij een vliegje

Jacoline: “Leerlingen zijn soms al panisch bij een vliegje en vinden grond ‘smerig’. Ze hebben niet meer die vertrouwdheid met de natuur. Ik wil dat ze leren en ervaren dat we allemaal onderdeel zijn van hetzelfde ecosysteem en dat die insectjes en planten van nut voor ons zijn.”

Meer verbinding door combi creativiteit en natuur

Zelf is Jacoline van kinds af aan al met groen bezig. Ze komt uit een familie van tuinders en was vroeger graag in de tuin van haar opa, die groentes liet doorschieten om de mooie bloemen en zijn eigen voedsel verbouwde. Later hielp ze op de bedrijven van haar ooms bij het wortels rooien en bollen pellen. Het plezier van je eigen voedsel verbouwen leerde ze kennen tijdens een periode dat ze in Griekenland woonde, daar had ze een tuin en kippen en maakte ze zich het tuinieren eigen door uitproberen en ervaren wat werkt. Terug in de stad volgde ze een tuinieropleiding bij VELT en raakte ze betrokken bij allerlei groene initiatieven, zoals buurttuinen en kruidentuinen. Bij Yuverta groeide ze als BeVo-leerkracht al snel door naar docent Groen. Ze ziet een grote meerwaarde in de combinatie creativiteit en natuur, omdat leerlingen meer verbinding voelen als ze met hun handen ermee aan de slag gaan.

Dus als de les gaat over insecten, laat Jacoline voorbeelden zien, waarna de leerlingen zelf een insect knutselen en een insectenhuisje ontwerpen van natuurlijke materialen. Tijdens dit maakproces worden de insecten vanzelf minder eng en vies en stimuleert Jacoline hen om na te denken over wat een goed ontwerp is dat past bij het dier. Ze merkt dat leerlingen zich door het creatieve proces en hun gevoel voor schoonheid dat ze hierbij kunnen inzetten, meer kunnen inleven in de natuur.

Ook zijn de leerlingen tijdens haar lessen in de weer met verzorgen van (kamer)planten, zaaien, kiemen en verschillende vermeerderingstechnieken zoals stekken en scheuren. Dit gebeurt binnen en buiten. In haar kaslokaal staat een groeitoren van GrowWizzKid waarin – dankzij de lampen – jaarrond plantjes in opgekweekt kunnen worden. Jacoline: “je kunt er ongeacht het seizoen sla en radijsjes in kweken. Bij grotere planten die dieper wortelen en op een gegeven moment naar buiten moeten, hou je natuurlijk wel rekening met het seizoen. Zo leren ze over herkomst van voedsel en wat daarvoor nodig is.”  De verzorging beperkt zich niet alleen tot het kaslokaal. Jacoline: “We hebben hier bijvoorbeeld ook een interne stage Groen voor 2^e jaars praktijkonderwijsleerlingen. Leerlingen die dat doen, verzorgen dan de planten in de hele school. En oogst uit de tuin wordt gebruikt bij kooklessen.”

Leeropbrengst door eigenaarschap

Een groot succes vond ze het toen ze in een VMBO-2 klas, drie groepjes maakte en elke groep een kaal stuk grond gaf waar ze zelf mee aan de slag mochten. “Als je een aparte les geeft over schoffelen, zijn leerlingen er niet voor gemotiveerd, omdat ze het associëren met taakstraf.” Door ze zelf te laten bedenken wat ze met hun stukje grond wilden, werden alle losse lesonderdelen, zoals schoffelen, een pad aanleggen en een beplantingsplan maken, in een breder perspectief geplaatst. “Het was even wennen voor ze, maar nu ontstond er vanzelf leerbehoefte vanuit noodzaak aan technieken en middelen. Ze zagen zelf een probleem, bijvoorbeeld, ‘ik kan er niet meer bij’. Ik leerde hen dan over mogelijke oplossingen, een pad aanleggen, snoeien of schoffelen, waarna ze het zelf oppakten en in hun tuin toepasten.” Door eigenaarschap te geven zag Jacoline op een natuurlijke wijze verantwoordelijkheidsgevoel ontstaan en motivatie groeien. “Als het voor hun eigen tuin is, dán willen ze wel leren schoffelen”.

Inspiratiebijeenkomst

“Ik vond het heel leuk om de inspiratiebijeenkomst op de Indische buurtschool bij te wonen en leerkrachten die met moestuinieren en groen bezig zijn te leren kennen. Ik denk dat het maakonderwijs dat ik toepas bij mijn praktijkonderwijs leerlingen ook heel geschikt is voor basisonderwijs, daar wil ik anderen mee inspireren. Ik hergebruik bijvoorbeeld veel. Op 27 september gaan we ook samen iets maken, dat kun je bij wijze van spreken de volgende dag ook met je eigen leerlingen doen.”

Wil je meer informatie over dit soort bijeenkomsten? Klik dan hier voor meer informatie
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief!